Het magazine voor Natuurfotografen

Nederpix.nl Forum Index -> Fotograaf van de maand


Bernard Stam - fotograaf van april 2015

 
Post new topic   Reply to topic
View previous topic :: View next topic  

Author
Message
Arjen Drost
Admin
Admin


Gender: Male
Age: 47
Joined: 29 Sep 2005
Posts: 13141
Location: Groningen
Offline

View user's profile Send private message Visit poster's website
PostPosted: Tue 31 Mar 2015, 23:00    Post subject: Bernard Stam - fotograaf van april 2015
Korte bio
Naam: Bernard Stam

Leeftijd: 38
Woonplaats: Papendrecht
Beroep: Concierge
Andere hobb's? Muziek luisteren/optredens bijwonen.
Gebruikte apparatuur: Canon 5Dmk2 en diverse lenzen van Canon.
Website
Foto’s op Nederpix: pearljam


Biddende Torenvalk

Interview
Waarom natuurfotografie?
Van jongs af aan ben ik altijd al graag buiten geweest en bouwde ik hutjes en ving met mijn schepnetje kikkers en salamandertjes.Toen ik wat ouder werd zat ik veel langs de waterkant te vissen. Het moment dat ik met natuurfotografie begon kwam pas een paar jaar geleden. Tijdens het uitlaten van onze honden zag ik een ijsvogeltje wegvliegen en dat vond ik zo mooi dat ik deze een dag later met toen nog mijn compactcamera probeerde vast te leggen.Dit lukte wel maar het resultaat was natuurlijk niet al te best en daarop besloot ik een SLR met telelens aan te schaffen.Sindsdien ben ik bijna wekelijks op pad met mijn camera en beleef ik daar veel plezier aan.


Drinkende Vos

Wat is het leuke aan natuurfotografie?
Het leuke is de spanning die het met zich meebrengt omdat je nooit vooraf weet met wat voor foto`s je thuis komt die dag.
De ene keer is het licht niet best meer en de andere keer juist weer wel maar krijg je niet het dier mooi voor je lens.De voldoening die je ervan krijgt als je na een paar avonden posten dan toch uiteindelijk een paar schitterende foto`s kunt maken is dan wel heel groot.


Edelhert op de Veluwe

Wat zijn de minder leuke kanten?
Dat zijn toch wel de mensen die je tegenkomt in natuurgebieden die het niet zo nauw nemen met de regelgeving die in onze nationale parken is ingesteld.
En dan met name hondenbezitters die hun honden los laten lopen in rustgebieden.Meerdere keren ben ik getuige geweest v.h. feit dat er honden reeën aan het opjagen waren en helaas zijn er ook daardoor wel eens slachtoffers te betreuren.


Juveniele Vos

Wat kenmerkt jouw foto’s?
Het dier staat er in centraal.

Hoe werk je meestal?
Door aanzit te nemen op een strategische plek,soms vanuit een schuiltentje.Maar ook door lekker te struinen door een natuurgebied.


Mannetje van de Heikikker in de paartijd

Hoe probeer je verstoring te voorkomen terwijl je die mooie foto maakt?
Verstoring voorkomen is altijd wel wat ik probeer, maar dat lukt natuurlijk lang niet altijd.Toch door je onopvallend en rustig te gedragen kun je best zonder al teveel verstoring te veroorzaken mooie foto`s maken.Zeker bij wild is dit het geval.Regelmatig heb ik reeen kunnen benaderen tot op een meter of 10 van mij vandaan.En dan,als je geluk hebt en ze lopen op je af,kun je er zelfs een kopportretje van maken.


Parende IJsvogels


Torenvalk op haar uitkijkpost

Hoe en wanneer ben je begonnen met fotograferen?
In 2011 en de aanleiding was de drang om een ijsvogel mooi te kunnen vastleggen.

Wat zijn je favoriete plekjes?
De Biesbosch en Veluwe zijn wel gebieden waarin ik graag op pad ga.


Ransuil op vaste roestplaats

Wat is je droomsoort/gebied?
Op safari en eens de jungle van bijvoorbeeld Costa Rica in lijkt me ooit nog wel eens leuk om te gaan doen.

Heb je een fotograaf die je erg inspireert? Zo ja, welke?
Nou eigenlijk niet.Wat ik wel leuk vind is om op site`s als Nederpix en Birdpix de foto`s te bekijken en erbij te lezen hoe anderen hun foto`s maken en nabewerkt hebben.
Daar haal ik wel dingen uit die ik soms meeneem en probeer toe te passen bij een volgende opname als dat mogelijk is.


Reebok tussen de tarwe

Doe je nog aan andere vormen van fotografie?
Dat wel, maar niet echt als hobby.
Sinds een paar maanden hebben wij een zoon en daar maak ik ook graag foto`s van.


Reegeit etend van de verse blaadjes in de Biesbosch

Wat vind je van Nederpix?
Een leuke site waar je ook van anderen kunt leren om je op het gebied van natuurfotografie te verbeteren.

Beste foto

Nou,dat is lastig! Toch denk ik dat het dan de reegeit met kalf tussen de suikerbieten gaat worden. Alhoewel ik de reebok tussen de tarwe ook bijzonder mooi vind.

Waarom is dit je beste foto?
Het moment is mooi vastgelegd en ik kijk er nog altijd heel graag naar. En aangezien ik er een publieksprijs mee heb gewonnen vinden anderen dat dus ook. Vandaar de keuze voor deze opname.

Hoe heb je hem genomen?
Vanuit de auto en vanaf een rijstzak. Na vele avonden posten langs dat bietenveld had ik ze gelukkig bij nog aardig licht en mooi dichtbij ook.

Wat kan er beter aan?
Geen idee. Dat laat ik maar aan anderen over om daar wat over te zeggen.


Sneeuwuil na het badderen in een poel op Vlieland

Welke foto zou je nog heel graag maken?
Dan blijf ik bij de reeen denk ik en zou ik dolgraag een pasgeboren reekalfje van een dag oud voor mijn lens willen krijgen.

Wie zou je volgende maand tot fotograaf van de maand willen benoemen en waarom?
Daar hoef ik niet lang over na te denken.
Dan benoem ik bij deze Judith Borremans (fotojudith op Nederpix) tot de nieuwe fotografe v.d.maand.
Ze maakt prachtige foto`s van vlinders en andere macro-opnames. Maar ook met haar telelens weet ze schitterende foto`s te maken.
Dus Judith, maak er iets leuks van en laat ons genieten van je mooiste opnames uit de natuur.


Sneeuwuil op het strand van Vlieland
Back to top
Reply with quote
 
dick-dordrecht


Gender: Male
Age: 70
Joined: 10 Mar 2012
Posts: 2
Location: dordrecht
Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Wed 01 Apr 2015, 10:01    Post subject:
mooie en leuke reportage waar ik aan wil toevoegen dat ben die ik sinds enkele jaren ook persoonlijk kan zonder meer een voorbeeld is voor vele andere fotografen qua gedrag en instelling als hij zich in de natuur begeeft om met zijn hobby bezig te zijn,en om heel eerlijk te zijn...........hij heeft meerdere malen in het verleden ook mijn ogen geopend en mij doen inzien dat als we in de natuur lopen of zitten we er wel te gast zijn en dat de genomen foto,s pas echte waarde hebben als ze zonder verstoring en met respect voor het onderwerp tot stand zijn genomen
Back to top
Reply with quote
 
joeribeekhuizen


Gender: Male
Age: 27
Joined: 24 Aug 2011
Posts: 59
Location: rozenburg
Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Wed 01 Apr 2015, 16:03    Post subject: Fotograaf van de maand
Hehe eindelijk he ben,

mooie fotos hoor.IK had het tog ook leuk gevonden als je wat bij mij stukje had geschreven. Wink
Back to top
Reply with quote
 
Sam Dijkstra


Gender: Male
Age: 70
Joined: 27 Aug 2012
Posts: 45
Location: Tjerkwerd
Offline

View user's profile Send private message Send e-mail
PostPosted: Wed 01 Apr 2015, 19:35    Post subject:
Genieten van deze mooie foto`s

Gr Sam
_________________
Camera Canon EOS-1 Mark 111 Canon EOS 40 D, lensen Canon 17-85 ,Canon 400 mm telelens 4.5, Sigma apo 2,8 150 mm macro, Canon 70-200 mm
Back to top
Reply with quote
 
M. van der Heide


Gender: Male
Age: 35
Joined: 28 Mar 2010
Posts: 75

Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Wed 01 Apr 2015, 21:55    Post subject:
Hoi Bernard,

Mooi stukje en dito foto's. Zitten echt juweeltjes tussen, ook op Flickr!

Wat mij vooral verbaasd is dat je de dieren zo goed weet te benaderen zonder ze te verstoren! Je gebruikt voor het wild en vogels, als ik het goed begrijp, een 5Dmk2 (dus geen cropfactor) met een Canon 100-400mm. Zelf gebruik ik een D5100 met een Sigma 150-500mm, dus effectief max. 750mm (350mm meer dan jij). Toch kom ik bij lange na niet tot de prachtige foto's die jij hier laat zien. Het zit hem dus niet altijd in het aantal mm. Geduld is kennelijk wederom een schone zaak! Of je moet de foto's al enorm croppen...Razz

Ga zo door!

Marcel
_________________
Nikon body's + Nikon, Sigma en Tamron lenzen van 18 tot 500mm.
Back to top
Reply with quote
 
Gert-Jan


Gender: Male
Age: 61
Joined: 25 Aug 2011
Posts: 412
Location: Sleeuwijk
Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Thu 02 Apr 2015, 15:43    Post subject:
Hele fraaie foto's van zo wel vogels als van reeën. Marcel nog even dit. een goede fotograaf maakt met mindere spullen een betere foto, dan een minder geoefende fotograaf met top materiaal Very Happy . laten we de moed in houden en stug door gaan met onze mooie hobby.



Groetjes
Gert-Jan
Back to top
Reply with quote
 
M. van der Heide


Gender: Male
Age: 35
Joined: 28 Mar 2010
Posts: 75

Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Thu 02 Apr 2015, 21:07    Post subject:
Hoi Gert-Jan,

Even voor de duidelijkheid: Ik ben dus de betere fotograaf? Razz Want Bernard's spullen zijn kwalitatief namelijk beter, ik heb alleen meer mm's.
Even zonder gekheid, ik kan mij in beide opzichten (apparatuur en als fotograaf) bij lange na niet meten met Bernard.
Maar ik houd de moed er zeker in! Wink

Groeten,

Marcel
_________________
Nikon body's + Nikon, Sigma en Tamron lenzen van 18 tot 500mm.
Back to top
Reply with quote
 
Gert-Jan


Gender: Male
Age: 61
Joined: 25 Aug 2011
Posts: 412
Location: Sleeuwijk
Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Fri 03 Apr 2015, 7:49    Post subject:
Hoi Marcel

Soms , heel soms speelt wat je te besteden hebt ook een rol. maar het zijn toch vooral de kwaliteiten die je als fotograaf kunt ontwikkelen of gewoon aan boord hebt. ieder mens is daar in anders. gelukkig maar . Ik blijf bij tijd en wijlen gewoon veel oefenen en de moed er inhouden. Very Happy


Groetjes
Gert-Jan
Back to top
Reply with quote
 
M. van der Heide


Gender: Male
Age: 35
Joined: 28 Mar 2010
Posts: 75

Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Fri 03 Apr 2015, 9:10    Post subject:
Hoi Gert-Jan,

Gelukkig kost het ontwikkelen van die kwaliteiten niet veel geld, met name tijd. En de meesten van ons hier zullen het geen straf vinden om die tijd erin te steken. Het gaat mij er ook met name om dat het fotograferen een extra dimensie toevoegt aan mijn natuurbeleving op zich. Die dimensie is niet altijd te vatten in een foto. Laatst staan over te dragen aan een ander. Mooie hobby hebben we!

Groeten,

Marcel
_________________
Nikon body's + Nikon, Sigma en Tamron lenzen van 18 tot 500mm.
Back to top
Reply with quote
 
Henri van Vliet
PixPas (Basic)


Gender: Male
Age: 54
Joined: 19 Mar 2009
Posts: 3142
Location: Hoenderloo
Offline

View user's profile Send private message Visit poster's website
PostPosted: Fri 03 Apr 2015, 10:31    Post subject:
Hallo Marcel,
Hier wil ik graag even op inhaken.
Vooropgesteld: Een dier hoeft niet altijd beeldvullend gefotografeerd te worden. Liever niet zelfs. Beeldvullend is een hert een hert een hert. Ditzelfde dier in een mooie setting of in fraai licht is vaak vele malen mooier.

Als je toch graag een portretje wil schieten van een hert of vos zal je op zoek moeten naar dieren die minder schuw zijn. De vossen in het AWD zijn hier een voorbeeld van. Ook loopt er op NP de Hoge Veluwe een hert dat de aanwezigheid van een fotograaf tot op enkele meters duldt.
Dit 'Hubertushert' is door Bernard en Joeri vast al vele malen vastgelegd. Voor reeën zijn er ook locaties (ik dacht bij Hilversum) waar ze eenvoudiger te benaderen zijn.

En zo is er voor bijna elk zoogdier wel een mogelijkheid en hoef je niet altijd je telezoom mee te nemen.
Deze dieren voor je lens krijgen is daardoor niet altijd even moeilijk.
Er een goede opname van maken blijft echter een uitdaging.
Een uitdaging die Joeri en Bernard graag aangaan. En als ik zo naar bovenstaande foto's kijk gaat het ze goed af Very Happy
Complimenten voor je foto's en je inzet Bernard , genieten !
_________________
mvg vanuit het altijd zonnige Hoenderloo

Camera en wat lenzen, geduld, inspiratie en doorzettingsvermogen.

http://henrivanvlietphotography.com/
Back to top
Reply with quote
 
pearljam


Gender: Male
Age: 47
Joined: 17 Jun 2012
Posts: 7
Location: Papendrecht
Offline

View user's profile Send private message Visit poster's website
PostPosted: Fri 03 Apr 2015, 12:00    Post subject:
Beste mannen v.h. bovenstaande commentaar,

Bedankt voor de complimenten maar deze jongen heeft wel een paar mooie plaatjes gekozen voor deze fotograaf v.d.maand opdracht natuurlijk he Wink
Het zijn echt niet allemaal topplaten die ik maak Gert-Jan en Marcel.
Ook had ik eerst de 7D en wel de cropfactor trouwens Marcel.En de meeste foto`s zijn nog met die body gemaakt.
Tja,en de torenvalk hing naast de auto,reeen weet ik hoe ik ze moet benaderen of ik wacht geduldig in de auto tot ze dichterbij komen...en ja Henri dat hert op de foto is natuurlijk Hubertus,de ijsvogels zijn vanuit een schuiltentje gemaakt ook en dan heb je gewoon vaak aan 400mm genoeg hoor!
Very Happy
Maar de tip die ik mee kan geven is:probeer niet teveel diersoorten per jaar mooi voor je lens te krijgen maar verdiep je in een paar dieren en stop daar extra tijd in.Zo kun je net de mooiere foto maken dan een ander.Kennis v.h dier en omgeving zijn dan zo belangrijk!Helaas ontbreekt het me vaak aan tijd,zeker met een baby in huis en een fulltime baan....maar ik zal de enigste niet zijn hier gok ik Wink

Groet,Bernard
_________________
Canon eos 7D.
Canon 100-400
Back to top
Reply with quote
 
M. van der Heide


Gender: Male
Age: 35
Joined: 28 Mar 2010
Posts: 75

Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Fri 03 Apr 2015, 12:02    Post subject:
Hoi Henri,

Bedankt voor je reactie! Ik deel je MENING dat een goed uitgevoerde foto van een dier in z'n leefomgeving vaak sterker/mooier is dan een beeldvullend onderwerp. Kortom, er is sprake van synergie.
Probleem is dat ik vaak nog niet eens tot een foto van een dier in z'n leefomgeving kom, laat staan een kopportret. Meestal houden de dieren gepaste afstand (>30m), terwijl ik verstoring zoveel mogelijk probeer te voorkomen.

Daarnaast vind ik het lastig om dieren te fotograferen in het landschap, aangezien het landschap een belangrijke rol gaat spelen in je foto. En daar ligt voor mij het probleem. Landschapsfotografie is niet mijn sterkste kant, dat maakt het uitermate lastig om de synergie tussen dier en leefomgeving te vangen in een foto.

Bedankt voor de genoemde locaties, maar het gaat mij dus niet om het maken van beeldvullende foto's of kopportretten van dieren. Ik hoef dus niet naar die locaties om te kunnen genieten van de natuur en onze hobby. Nog afgezien van het feit dat deze locaties ook allemaal niet bij mij in de buurt zijn.

Groeten,

Marcel
_________________
Nikon body's + Nikon, Sigma en Tamron lenzen van 18 tot 500mm.
Back to top
Reply with quote
 
M. van der Heide


Gender: Male
Age: 35
Joined: 28 Mar 2010
Posts: 75

Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Fri 03 Apr 2015, 12:20    Post subject:
Hoi Bernard,

Ik lees net na het plaatsen van mijn reactie op Henri ook jouw bericht.
Dank voor je reactie!

Wat je noemt is misschien het 'nadeel' van Nederpix en Birdpix. Mensen bieden (met name) hun mooiste foto's aan. Hierdoor lijkt het of iedereen alleen maar mooie foto's maakt en het merendeel van m'n eigen foto's bij lange na niet dit niveau haalt. Dit beïnvloedt soms mijn eigen motivatie om foto's te plaatsen. Daarom heb ik de afgelopen 5 jaar genoten en geleerd van de foto's die anderen plaatsen en wat er geschreven wordt en zelf nauwelijks foto's geplaatst.

Nog bedankt voor je tip! Ik heb wel een aantal soorten (adders, heikikker en libellen/vlinders bijv.) waar ik soms bewust voor op pad ga en waar ik dan volledig op focus. De rest is dan bijvangst. Maar meestal fotografeer ik al wandelend/sluipend alles wat op mijn pad komt.

Ken Rockwell vat misschien ook wel een beetje samen wat jij en Henri zeggen: "If 200mm or 300mm isn't getting you what you want, 500mm probably won't either. Getting closer is much more important than how many millimeters you're packing."

Groeten,

Marcel
_________________
Nikon body's + Nikon, Sigma en Tamron lenzen van 18 tot 500mm.
Back to top
Reply with quote
 
danny.declercq


Gender: Male

Joined: 16 May 2013
Posts: 51
Location: België
Offline

View user's profile Send private message Visit poster's website
PostPosted: Fri 03 Apr 2015, 23:09    Post subject:
Pearljam. Je verwacht een ruige rocker. In de plaats ervan krijg je een timide ogende kerel die best 'Alive' is en minsten 'Ten' prachtige foto's laat zien. De prachtig parende ijsvogels tussen de zalige tinten groen in plaats van een kale tak, of de schitterende platen van de vos tussen de kruiden. Genieten! Hoe je het flickert, ik weet het niet maar je foto's onderscheiden zich door een esthetische natuurlijkheid. Je flickerpagina herbergt trouwens nog vele pareltjes. Ik ben benieuwd naar wat nog komt.
_________________
Nikon D750, Sigma 150mm macro, Laowa 60mm F2.8 2x Ultra-Macro Nikon F, Laowa 25mm f/2.8 2.5-5X Ultra Macro
Back to top
Reply with quote
 
John K


Gender: Male
Age: 39
Joined: 22 Jan 2012
Posts: 8
Location: Nieuw-Lekkerland
Offline

View user's profile Send private message Visit poster's website
PostPosted: Wed 08 Apr 2015, 20:02    Post subject:
Dag Ben. Ik heb dit jaar de Heikikkers gemist! Dus jou daarbij automatisch ook! Genieten van jouw platen!
Prachtige, soms zeer intieme platen. Hoop je weer eens tegen te komen!
Inspirerend stukje zet je hier neer! De tijd nemen voor een soort loont idd de moeite, dat bewijst je portfolio wel.

Gr. John
_________________
Body: Canon eos 50d - Lensen: Canon EF 100-400 mm F/4.5-5.6 L USM IS - Sigma APO 70-300mm F4-5.6 DG macro - Canon EF-S 18-55 mm f/3.5-5.6 IS (kitlens) - Blog: www.johneos.blogspot.com
Back to top
Reply with quote
 
Twan Hak


Gender: Male
Age: 61
Joined: 24 Mar 2012
Posts: 4
Location: Tilburg
Offline

View user's profile Send private message Send e-mail Visit poster's website
PostPosted: Thu 09 Apr 2015, 3:24    Post subject:
Prachtige foto's en mooi interview ,
complimenten

Groet, Twan
Back to top
Reply with quote
 
nelappelmelk
Moderator
Moderator


Gender: Female
Age: 72
Joined: 25 Jan 2008
Posts: 6002
Location: Ugchelen
Offline

View user's profile Send private message Send e-mail
PostPosted: Wed 15 Apr 2015, 9:24    Post subject:
Erg leuk om je verhaal te lezen en je platen van de Veluwe te zien.
Ik weet ook dat je samen met Joeri op stap gaat. Jullie steken daar veel tijd en energie in.
Ik mis nu nog je recente opnames op NP.....
groeten Nel
_________________
Sony RX 10-4
Back to top
Reply with quote
 
Zeeg Robbemond


Gender: Male

Joined: 10 Sep 2005
Posts: 241

Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Sun 19 Apr 2015, 19:25    Post subject:
..

Last edited by Zeeg Robbemond on Mon 01 Feb 2016, 20:03; edited 1 time in total
Back to top
Reply with quote
 
nelappelmelk
Moderator
Moderator


Gender: Female
Age: 72
Joined: 25 Jan 2008
Posts: 6002
Location: Ugchelen
Offline

View user's profile Send private message Send e-mail
PostPosted: Thu 23 Apr 2015, 17:10    Post subject:
Gefeliciteerd met je eerste plaats in Roots. Kreeg hem vanmiddag binnen. En nog wel met wat jezelf ook je beste foto vindt!
groeten Nel
_________________
Sony RX 10-4
Back to top
Reply with quote
 
pearljam


Gender: Male
Age: 47
Joined: 17 Jun 2012
Posts: 7
Location: Papendrecht
Offline

View user's profile Send private message Visit poster's website
PostPosted: Thu 23 Apr 2015, 20:52    Post subject:
Bedankt Nel😄
Leuk dat je de foto herkende.
Wat wel bijzonder is,is dat die opname nu al 3 prijsjes heeft gekregen.

Groet,Ben
_________________
Canon eos 7D.
Canon 100-400
Back to top
Reply with quote
 
rvandijkzl


Gender: Male

Joined: 23 Jun 2012
Posts: 31
Location: Zwolle
Offline

View user's profile Send private message Visit poster's website
PostPosted: Sat 25 Apr 2015, 12:30    Post subject: Mooi
Prachtig Ben! Leuk kijkje achter de schermen en fantastische foto's! Respect voor wat je bereikt.
Groet, Ronald.
_________________
Http://ronaldvandijk.zenfolio.com
Back to top
Reply with quote
 
Bert Veerman
PixPas (Basic)


Gender: Male
Age: 77
Joined: 04 Jul 2006
Posts: 136
Location: Duiven
Offline

View user's profile Send private message Send e-mail
PostPosted: Tue 28 Apr 2015, 14:19    Post subject:
gefeliciteerd met je titel , prachtig verhaal over je zelf en erg mooie foto's daar bij gevoegd . Vr. gr. Bert
_________________
Nikon D7100 , Nikon D7500 , Nikon , Sigma en Tokina glaswerk
Back to top
Reply with quote
 
Jantine
PixPas (Basic)


Gender: Female
Age: 57
Joined: 12 Feb 2013
Posts: 211
Location: Lelystad
Offline

View user's profile Send private message
PostPosted: Thu 30 Apr 2015, 21:58    Post subject:
Dank je wel voor deze bijdrage. Een helder verhaal maar je vertelt het liefst met je prachtige foto's, heb ik de indruk. De ree met kleine vond ik toen je 'm plaatste ook al geweldig, de interactie van de kleine met de mama is prachtig, net als de kwaliteit van de opname.

Doeg
Jantine
Back to top
Reply with quote
 
Display posts from previous:   
   Nederpix.nl Forum Index -> Fotograaf van de maand

 
Post new topic   Reply to topic
Page 1 of 1


Jump to:  

You cannot post new topics in this forum
You cannot reply to topics in this forum
You cannot edit your posts in this forum
You cannot delete your posts in this forum
You cannot vote in polls in this forum